KVTT - Trí thức hiểu theo nghĩa đơn giản là những người biết dùng đầu óc và sự tỉnh thức của mình để nhận định và đánh giá chính xác mọi sự việc xung quanh , từ trong gia đình ra đến ngoài xã hội và xa hơn nữa là cả thế giới. Để làm gì ? Để CÓ ĐƯỢC THÁI ĐỘ VÀ CÁCH HÀNH XỬ ĐÚNG ĐẮN. Phản biện xã hội không chỉ là biết suông, nói suông mà phải đi đôi với hành động thực tiễn .

Một người có học hành, có bằng cấp mà vẫn u mê nhận định vấn đề sai lạc thì không được coi là trí thức, mà phải gọi là trí ngủ, tức là có đầu óc nhưng vẫn mê muội.

Những người trí thức nhận định đúng vấn đề nhưng lại hành xử trái ngược với những gì chính mình hiểu thì được liệt vào hàng "trí thức cục phân", tức là trí thức vô dụng, thuộc loại dài lưng tốn vải.

Còn trí thức biết nhận định đúng vấn đề, biết luôn mình phải làm gì nhưng sợ hãi không dám làm, hay vì quyền lợi cá nhân mà tìm cách tránh né không làm thì gọi là trí thức hèn, loại trí thức có óc mà không có xương sống. Ngô Bảo Châu, Nguyễn Hữu Liêm thuộc vào loại này.

Sau cùng là những người trí thức đúng nghĩa, vừa có đầu óc minh mẫn nhận định chính xác vấn đề , vừa có lương tâm và tinh thần trách nhiệm thúc đẩy họ hành xử sao cho đúng với sự hiểu biết của mình .. thì riêng tại VN họ không được gọi là trí thức mà bị gọi là bọn phản động, bọn chống phá nhà nước và đa số họ ngày nay đều đang ngồi trong tù.

Nói tóm lại, trí thức mà chỉ biết đúng sai trên lý thuyết thôi chứ chưa dám hành xử sao cho phù hợp thì cũng chỉ là những con robot giỏi làm toán nhưng vẫn hoạt động theo chương trình đã được programmed sẵn, chưa xứng đáng được đặt vào hàng sĩ .

Tai sao vào thời điểm này người ta lại quan tâm đến giới trí thức và chờ đợi nhiều từ họ vậy?

Từ trước đến nay người dân VN rất giỏi về đấu tranh quân sự, đứng trước kẻ thù xâm lược nào chúng ta cũng không sợ, và đã từng đánh thắng những đạo quân khổng lồ hùng mạnh vào bậc nhất thế giới . Hầu như tất cả các vị anh hùng dân tộc của VN ta đều xuất thân là con nhà võ tướng, từ hai Bà Trưng đến Quang Trung Nguyễn Huệ rồi Đức Trần Hưng Đạo... đều là những nhà lãnh đạo quân sự, giải phóng quê hương bằng con đường vũ lực. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nước nhà, người dân VN phải đấu tranh giành lại quyền tự quyết bằng con đường đấu tranh chính trị, bất bạo động. Đấu tranh chính trị mà không trông cậy vào hàng ngũ trí thức dám ăn dám nói thì làm sao đấu tranh đây?

Cướp chính quyền theo bài bản của Lenin - Stalin - dùng bạo lực cách mạng - thì cần giai cấp công nông làm thành phần chủ lực, còn đấu tranh và xây dựng một đất nước dân chủ thì thành phần trí thức mới là chủ yếu. Rất tiếc là sau mấy chục năm sống dưới chê' độ ngu dân, đốt sách, nhồi sọ học trò của CS, số nhân sĩ trí thức thật sự có khả năng và bản lãnh, chẳng còn được bao nhiêu người .

Tại sao cứ bắt/muốn người ta nghĩ, làm như ta (muốn). “Người ta” đã chót dại, muốn bằng danh tiếng của mình để hòng mau chóng biến đổi xã hội cho bằng thiên hạ, nhưng giờ đã tỉnh ra rồi, chấp nhận cũng với danh tiếng, chuyên môn ấy, chỉ xin làm cái chức phận nhỏ nhoi thôi.

Tội lỗi tất cả là ở những kẻ khốn cùng quá khát khao có được người nói thay cho mình, khi có thì quá vội tin, rồi vỡ mộng. Đừng có mà nguyền rủa “người trong mộng”!
Lực của người trí thức trong thế giới toàn trị

Phạm Toàn

Tại sao một thông điệp hết sức sáng sủa, mạch lạc của giáo sư Ngô Bản Châu lại bị rất nhiều người hiểu lầm, hiện tượng tâm lý đó rất cần được phân tích.

Đây là quan điểm gốc đã được Ngô Bảo Châu nói trên Tuổi trẻ cuối tuần:

Đối với tôi, trí thức là người lao động trí óc. Cũng như những người lao động khác, anh ta cần được đánh giá trước hết trên kết quả lao động của mình. […] giá trị của trí thức là giá trị của sản phẩm mà anh ta làm ra, không liên quan gì đến vai trò phản biện xã hội.

Nghĩ rằng ý tứ của mệnh đề gốc này thế là quá rõ: trí thức là người lao động (dĩ nhiên, đó là loại lao động trí óc) – và đã là người lao động thì phải làm ra sản phẩm (dĩ nhiên, đó là loại sản phẩm của trí óc, và thuộc chuyên ngành của mình).

Chỗ gây hiểu lầm ở đây là khi Ngô Bảo Châu làm cho bạn đọc hiểu rằng giá trị của người trí thức hình như chỉ là giá trị của sản phẩm mà anh ta làm ra, và không liên quan gì đến vai trò phản biện xã hội của nhà trí thức hết. Thực ra thì người trí thức bao giờ cũng có hai trách nhiệm – một trách nhiệm nghiệp vụ và một trách nhiệm xã hội, một trách nhiệm vật chất và một trách nhiệm tinh thần.

Cũng cần nói luôn rằng, trước việc gánh vác hai trách nhiệm đó, người trí thức được hoàn toàn tự do, và mọi người cũng không nên và càng không có quyền áp đặt cho người trí thức những nhiệm vụ (công việc) theo cách nghĩ chủ quan của mình.

Có một điều thú vị là tại sao lại có cái tâm lý trong xã hội muốn lôi cuốn mọi nhà trí thức, nhất là những người như Ngô Bảo Châu, vào những công việc “phản biện” khó khăn, rắc rối, phức tạp?

Đó là tâm lý sinh ra từ nỗi sợ đã được tạo ra và nuôi dưỡng bởi một thứ quyền lực không cho phép ai được cãi. Thật vậy, bài học vẫn còn sờ sờ từ năm chục năm trước, chỉ vì những “góp ý kiến” chân thành mà vô số người đã “da ngựa bọc thây” – những tên tuổi Trần Đức Thảo, Nguyễn Mạnh Tường, Trần Dần, Phùng Quán, Nguyễn Hữu Đang … cả một danh sách dài những số phận tuẫn đạo.

Thế nhưng, cuộc sống thực có sức mạnh vô biên – trong đời sống xã hội lại vẫn cứ hình thành dần một sự bất phục tùng dân sự đối với nhiều điều bị coi là sai trái trong việc điều hành và tổ chức xã hội.

Nguyễn Văn Linh là người cán bộ chính trị đầu tiên vô tình châm ngòi cho sự bất phục tùng dân sự khiến đã nổ bùng một cao trào không chịu “bẻ cong ngòi bút” và không “ăn theo nói leo”.

Song thực ra công lao Nguyễn Văn Linh chẳng đáng gì trong việc bật nút cho nỗi đau xã hội lộ diện – Phùng Gia Lộc mới thực sự là người anh hùng đã soi bó đuốc cho thấy cái đêm hôm ấy đêm gì – cái đêm trước thời đổi mới.

Dám nói đến công lao ấy và nói rõ sự so sánh ấy, bằng chứng là Nguyễn Văn Linh hô hoán xong thì vẫn an toàn, trong khi Phùng Gia Lộc in xong bài phóng sự thì phải chui nhủi muốn chết!

Vài chục năm sau, ngay cả với sự bùng nỗ thông tin, dù có thấy đội quân phẫn nộ đã lớn, song nỗi sợ cũ vẫn còn nguyên. Viên đại tá có tấm lòng cao quý bút danh Lê Hoài Nguyên cũng chỉ rất dè dặt thận trọng gãi gãi lại vụ án Nhân văn – Giai phẩm. Nhưng hành động của anh giữ hộ rồi trao trả gia đình Trần Dần những tài liệu quý cho thấy các thày tu trung thực cũng có xoa dịu được phần nào cái tàn ác Trung Cổ.

Dẫu sao, cái ác đâu có dễ dàng xóa bỏ trong một đêm? Những nhà trí thức bất phục tùng đầu tiên của thời Internet đã nghĩ ra thuật ngữ phản biện để che chắn cho một làn sóng, đồng thời cũng tìm cách cho cái ác đỡ run sợ và đỡ làm liều trước cái thiện.

Vậy thôi, nhưng bạn Ngô Bảo Châu đã không lưu tâm tới nỗi sợ trong cuộc đời thực của từng con người trong một xã hội toàn trị. Và người ta phản pháo bạn!

Người ta không lắng nghe kỹ lưỡng thông điệp của Ngô Bảo Châu gửi đi tới đâu thì đã quá rõ: không có phản biện, xã hội đã chết lâm sàng. Xin lưu ý cách nói chết lâm sàng – nó gợi lên hình ảnh một xác chết vẫn như còn đang sống, vẫn thở khò khò như đang tập khí công, thức ăn vẫn chui vào bụng qua lỗ mũi, ấy vậy mà vẫn chưa thể triệu tập cuộc hội nghị quan trọng bàn việc phát tang.

Ngô Bảo Châu nói với cả hai phe – giới “trí thức phản biện” và nhà “lãnh đạo lương thiện” giả định là “văn minh và có bản lĩnh”:

Những người có học, có tri thức thật ra cần phải rất tỉnh táo khi tham gia việc phản biện xã hội. Học hàm, học vị không thể đảm bảo rằng cái anh nói ra là mặc nhiên đúng. Với thói quen làm việc khoa học của mình, cái mà anh có thể làm là đưa ra những lập luận vững chắc và có tính thuyết phục. Nhà lãnh đạo văn minh, có bản lĩnh sẽ biết lắng nghe những lập luận đó. Họ có thể làm theo hoặc không làm theo kết luận của anh. Trong trường hợp họ không làm theo, vẫn dưới giả thiết là lãnh đạo văn minh và có bản lĩnh, lãnh đạo sẽ phải đưa ra những lập luận ít nhất cũng vững chắc bằng những lập luận của anh để bảo vệ quyết định của mình.

Thật khó hiểu, tại sao nhiều bạn đọc không thấy Ngô Bảo Châu nói với cả hai ba bốn năm phe rằng chúng ta không phe nào được phép độc quyền chân lý.

Rành rọt đến thế mà vẫn phản ứng, tại sao? Nghĩ rằng, có lẽ đó là vì Ngô Bảo Châu đã chạm vào một sai lầm về nhận thức rất phổ biến hiện thời.

Cùng với cao trào “phản biện”, người ta kháo nhau và mở to TiVi nghe và vỗ tay rầm rầm cổ vũ cho lời nói. Có ông nghị gần suốt hai nhiệm kỳ chỉ nói những điều vô thưởng vô phạt, gần hết nhiệm kỳ bỗng uống thuốc quá liều đòi hỏi quá đáng đụng chạm vào những lợi ích phe nhóm. Thế là cái guồng máy vốn cho phép được mở miệng cũng ra lệnh bịt miệng.

Đến nước ấy rồi mà vẫn không chịu tỉnh ngộ nghe lời Ngô Bảo Châu hãy lao động và làm ra sản phẩm theo đúng chuyên môn hẹp của mình đi. Muộn rồi, bây giờ mới thấy lao động quả thật là rất khó. Sản phẩm lao động tạo ra chẳng dễ gì!

Ấy vậy nhưng trong “giới phản biện” vẫn có anh chưa tỉnh ngộ. Chứng cớ là vẫn có người chuyện gì cũng tham gia phản biện được, chẳng hạn lên tiếng định nghĩa khái niệm tự in đậm trong blog như thế này:

Trí thức là sự cảm nhận của người khác, là sự quan sát, nhận định từ bên ngoài, đánh giá một con người dựa vào những tiêu chí mà người quan sát, nhận định có sẵn trong đầu.

Không có gì siêu hình, rẻ tiền và dễ dãi hơn!

Ta có thể thích hòn sỏi hoặc không thích hòn sỏi, nhưng đâu có vì ý nghĩ của ta (hoặc vì dư luận xã hội) mà hòn sỏi mất đi thuộc tính sỏi của nó và trở thành mềm mại dễ uốn như cái lưng và cái lưỡi? Ta có thể thích hoặc không thích mắm tôm, nhưng đâu có vì “dư luận xã hội” ấy mà mắm tôm có thể dùng thay dầu gội đầu hoặc nước hoa Chanel?

Xin hãy khiêm nhường và hãy ngừng công kích Ngô Bảo Châu. Hãy để anh ấy làm việc theo cung cách với niềm tin rằng ít nhất anh ấy cũng biết cách không làm liều. Nên nhớ là tất cả mọi người vẫn đang sống trong một thế giới toàn trị vừa đầy sức mạnh vừa đầy mánh khóe. Và cái Lực của mỗi người, dù là người trí thức đấy, thì cũng mong manh như cây sậy mà thôi.

Sớm mồng Ba Tết Nhâm Thìn

P.T.

 

Lethieunhon.com - Trên mạng Basam, ngay ngày đầu năm âm lịch, đã đăng một loạt bài về người trí thức. Thiết tưởng trong lúc đất nước rất cần đến đội ngũ trí thức và hiền tài để xây dựng kiến thiết dân tộc thành một quốc gia văn minh hùng mạnh, thì những bài đánh động vào giới trí thức tinh hoa quả là hữu ích ! Nhưng tôi đã đọc nhiều bài viết về trí thức, nói chung tôi có một cảm nhận (dù không đầy đủ ), rằng trí thức người Việt sao mà còn tiểu nông quê mùa ấm ớ, ấp úng làm vậy. Người Việt có câu “thuốc đắng giã tật”, vì thế tôi muốn tranh biện thẳng thừng, mong rằng đó là cách trực tiếp để chúng ta phản tỉnh đánh thức mình, chứ không muốn quanh co ấp úng để chiêu đãi nhau một bữa tiệc ngọt hòa cả làng, để rồi vấn đề dù quan trọng đến mấy cũng chỉ trở thành tiếng đáp nửa vời còn chưa ngã ngũ.

HIỂU TRI THỨC VÀ HÀNH ĐỘNG BẰNG TRI THỨC

NGUYỄN HOÀNG ĐỨC

Để tránh sa vào lối áp đặt chủ quan vô trách nhiệm, tôi xin nêu ra mấy cơ sở hiện thực:

1. Theo đánh giá chung của nhiều nhà khoa học, người châu Á có thể tạng yếu ớt, mũi tẹt vai xuôi, nói chung là bộ thở thuộc tim và huyết hạn chế, nên hay ăn nói nước đôi nhì nhằng, không có tính quyết đoán.

2. Tại các cuộc hội thảo khoa học, khi được phát phiếu mời nhận xét đưa ra quan điểm, thì các học giả châu Á thường có ý kiến muôn thủa – rất ít kỳ vọng vào sáng kiến, bởi vì họ thường đưa ra ý kiến nước đôi, hoặc nước ba, nước bốn, tóm lại là một giải pháp toàn thể, thế này cũng không tốt, thế kia cũng chẳng hay, mà nên có một giải pháp đồng bộ. Một mũi tên cùng lúc muốn bay nhiều hướng, thì nó chẳng bay đi đâu cả. Và một lời đáp đồng bộ cũng có nghĩa là chẳng có gì cả.

3. Việt Nam chúng ta cũng nằm trong những đặc điểm này, đặc biệt chưa bàn đến những môn khoa học cao cấp như vật lý hay toán học, ngay đến văn học là cái viết bằng chữ nghĩa ai cũng đọc được, thì cái gọi là tác phẩm đồ sộ hẳn hoi mang tính tư tưởng cao của chúng ta vẫn chỉ đang là một chân trời xa vời vợi đang được ngắm vào ống kính sắp chế tạo ở thì tương lai.

Có rất nhiều tác giả đã bàn đến từ trí thức, họ bắt nguồn từ gốc Latin “intellect”. Họ bàn rất rộng rất kỹ về tiền từ này với một dãy đuôi nào là trí tuệ, trí khôn, tri thức, người trí thức… Theo tôi, “tri thức” hay “trí thức” chỉ là một, vì đây là từ đi vòng qua nghĩa Hán tự vào tiếng Việt, mà bản thân chữ Hán thì không có dấu, còn người Việt thì thường thêm dấu vào trong khẩu ngữ của mình. Vả lại có một điều quan trọng nhất trong ngôn ngữ đó là: gốc căn bản của từ là gì? Và từ đó phát triển ra bao nhiêu nghĩa tùy thuộc đồng tâm từ gốc chính duy nhất của nó.

Việc tranh luận cầu kỳ về tri thức chỉ là cách bổ dưỡng trí thức chứ không thay thế được việc con người vẫn dùng đến tri thức để hành động. Chẳng hạn như triết gia Kant đã thừa nhận “khi nói về thời gian chúng ta chẳng biết gì cả”, nhưng chúng ta vẫn sống bằng thước đo thời gian như hẹn gặp mặt, hẹn hợp đồng, hẹn hội thảo, hẹn cưới xin. Bàn về tri thức và người trí thức cách dễ hiểu nhất chúng ta hãy tham chiếu cái nhìn căn bản của triết gia Platon: Quốc gia là hệ thống được ví như các thành phần trong cơ thể. Phần sản xuất giống như lo cho dạ dầy. Phần danh dự, dũng cảm giống như tim. Còn tầng lớp suy nghĩ giống như bộ não. Người trí thức quan trọng cho quốc gia bởi lẽ họ là bộ não của dân tộc. Bộ não đó tham dự vào lãnh đạo cơ thể ngay cả lúc sản xuất, chiến đấu, cũng như thụ hưởng.

Giờ tôi xin được bàn vào bài “Trí thức, trí ngủ và trí trá” của tác giả Lê Phú Khải, hy vọng rằng tôi không chỉ đối thoại với t/g L.P.Khải, mà là với một cách nghĩ còn rất nước đôi này. Trong bài của mình, tác giả rất coi thường loại trí thức bao cấp ăn lương, và đề cao trí thức “dân sự” có tư duy độc lập. Tác giả viết: Vì thế quan chức Nhà nước là những người vừa có quyền, vừa có uy, thế mới gọi là uy quyền, nhưng dù uy quyền đến mấy, khi đã ngồi vào ghế quan chức thì anh chỉ là một công chức, một viên nha lại mà thôi. Đã là nha lại thì phải từ lời nói đến việc làm, dù làm viện trưởng, vụ trưởng, thứ trưởng,… nhất nhất phải nghe lời cấp trên. Không thể có sáng tạo gì được, không thể được xã hội xem là trí thức. Đổi lại anh ta được lương cao bổng hậu, vợ đẹp con khôn, phú quý của đời. Một bộ phận khác, dù đỗ đạt cao, nhưng không chịu chui vào bộ máy quan chức, mà làm nghề tự do như bác sỹ, kiến trúc sư, luật sư, nhà báo, nhà văn…. Tầng lớp này dám tư duy độc lập, dám ăn dám nói, dám phụng sự lẽ phải…. Họ chính là trí thức của nhân dân Pháp. Họ có thể bị bầm dập nhưng được xã hội kính trọng.

Thế rồi cuối bài tác giả lại viết :

Năm thiếu tá phi công vũ trụ Ti Tốp sang thăm Việt Nam. Ta có tổ chức 1 buổi gặp mặt giữa phi hành gia vũ trụ với các nhà khoa học VN, khi thiếu tá Ti Tốp khuyên các nhà khoa học VN nghiên cứu vũ trụ và đi vào lĩnh vực vụ trụ, bỗng Bác Hồ đứng ngay dậy, ngắt lời thiếu tá Ti Tốp, Bác khuyên các nhà khoa học VN nên nghiên cứu các khoa học là là mặt đất thôi! Giáo sư Trần Kiên kết luận "Tôi đã suy nghĩ nhiều về lới khuyên của Bác và chuyển đề tài "Thần kinh cá chép" của tôi rất được các nhà khoa học thế giới quan tâm sang nghiên cứu đề tài "là là mặt đất" là "khẩu phần ăn của cá Rô – Phi". Toán học rất vĩ đại, Viện nghiên cứu toán học cao cấp mà Giáo sư Ngô Bảo Châu đang là Viện trưởng rất sang trọng. Nhưng các bệnh viện nhi đồng ở nước ta các cháu thiếu nhi đang phải nằm chung 2 – 3 cháu một giường, các bà mẹ phải nằm dưới đất. Khi một em bé bị đau ruột thừa, mẹ em vừa khóc vừa bế em đến bệnh viện, vạn lạy các bác sỹ cứu nhân độ thế, nhưng bệnh viện còn chờ bố em đi bán bò có tiền nộp viện phí thì mới mổ ruột thừa cứu em… thì mọi sự sang trọng phải xem lại! Mọi vật trang trí phải xem lại.

Đọc xong, tôi không hiểu tác giả sẽ ủng hộ cho trí thức “mậu dịch” hay trí thức dân sự, cái cao cấp hay cái lè tè, đúng là một dạng nước đôi đặc thù của văn hóa lúa nước. Quan điểm này của tác giả chắc chắn là sai. Bởi lẽ, ngay từ khi cả thế giới còn nghèo thì nhà thờ, đền thánh , nhà hát và trường học đã xuất hiện. Lúc đó người ta không thể lấy cớ nghèo để mà xa lánh cái cao cấp lý tưởng đi tìm cái thực dụng lè tè. Về điểm này thế giới đã có nhiều bài học rất xác thực, người Hy Lạp vào lúc rất nghèo, thành bang của những ngọn đồi chọc, nhưng mà họ phát vé cho người dân đi xem kịch, triết học phát triển, những buổi nói chuyện về thần thánh và triết học của Socrate được rất nhiều người mến mộ, sau này thì nước Đức, rồi nước Nhật đều là những nước nghèo sản vật nông nghiệp nhưng chính thế mà họ đã vươn lên hàng đầu thế giới do những cống hiến về trí tuệ và sáng chế.

Người Trung Hoa có câu “ vô hữu tiểu nhân bất dưỡng quân tử, vô hữu quân tử bất thành tiểu nhân”. Tiểu nhân không có thì không ai nuôi dưỡng quân tử về dạ dầy được, nhưng nếu không có quân tử nghĩa là kiểu mẫu tinh thần siêu hình học thì không thể hình thành kiểu mẫu cho tiểu nhân. Nhà văn Pháp Stendhal có nói: “Bọn người ở chế giễu ông chủ trong nhà bếp, nhưng lại bắt chước ông chủ ở ngoài cuộc đời”. Tại sao vậy? Vì bước ra ngoài đời là nơi công chúng phổ quát những người ở không thể không làm theo kiểu mẫu của ông chủ.

Một triết gia viết: Tôi có thể nhận ra một con người thiếu chân hoặc tay, hay mất nhiều chi thể, nhưng tôi không thể nào nhận ra một con người mà không có linh hồn. Con người không có lý tưởng tức không có ánh sáng siêu hình thì không thể thành người. Hòn gạch ở tòa lâu đài khác hòn gạch nằm ngoài đống ở chỗ hòn xây dựng thì đã nằm trong mô hình kiến thiết của bản vẽ, còn hòn nằm ngoài thì không. Lý tưởng thì không ăn được. Nhưng không có cái nhìn lý tưởng, tức những giá trị siêu hinh học – vượt qua vật chất, thì con người không bao giờ thành. Những người đánh đàn biểu diễn kiếm tiền, họ không thể đánh nếu không nghĩ về những cây đàn đỉnh cao chơi đàn mà không kiếm được đông nào. Lý tưởng chữ gốc Latin là “Ideal” khởi từ gốc chữ Ý tưởng tức Idea, hoàn toàn là ý tưởng được kéo dài ra đến tận chân trời. Không có lý tưởng sẽ không có khát vọng, cũng như không có tôn giáo, thậm chí nghệ thuật, và không có cả thách đố và dự phóng cho khoa học. Khoa học thực chứng suy cho cùng chỉ là sự thực nghiệm những ý tưởng đã hình thành trong đầu.

Nước ta cũng như nhiều nước châu Á còn lạc hậu chính vì ý tưởng tiểu nông cách mạng nửa vời. Trong bài kiểm tra trí thông minh người ta phải trả lời Có hoặc Không, yes or no, chứ không thể là Có và Không, hay Yes and No. Đó là bài học của lý trí, và chỉ có lý trí mới biết leo cầu thang tiến bộ mà thôi, còn tình cảm luôn có xu hướng mặt trận lấy lòng các bên, sẽ chẳng bao giờ đạt tới cái gì minh bạch rõ ràng cả. Có một phương ngôn thế này về trí thức: Không thể nào là người trí thức nếu không bao gồm tâm cảm yêu tiến bộ. Không yêu tiến bộ thì học bao nhiêu đi nữa thì vẫn chỉ là ngăn kéo cũ chất sách mốc mà thôi. Hy vọng, trước khi bàn vào người Trí thức chúng ta nên biết đoạn tuyệt thẳng thừng với lối nửa voi nửa chuột. Còn dùng dằng đến bao giờ nữa, nhân loại đã bước sang thế kỷ 21 rồi, chẳng lẽ chúng ta vẫn còn băn khoăn về tri thức và trí thức để vùi quên hành động tri thức của mình. Mấy lời xin trao đổi với t/g Lê Phú Khải và những ai có suy nghĩ giống ông. Cám ơn nhiều! Mùa xuân, chúc tác giả và bạn đọc mạnh khỏe, bình an, vui vẻ!

Mùng hai tết Nhâm Thìn

Nhà Văn Nguyễn Quang Vinh - Mình gọi Châu giáo sư ( Nhà toán học Ngô Bảo Châu) chứ không gọi là Giáo sư Châu là có ý có tứ cả chứ không gọi lộn.

Châu trả lời Tuổi trẻ nói về trí thức. Trả lời xong thì trên mạng nóng rực vì bất bình.

Mình văn hóa lùn, không dám coi mình là trí thức, nhưng mình cũng nhắc khẽ Châu, khéo Châu lại nhầm mình là trí thức, dù Châu nhận được cái giải lớn về một đề tài nghiên cứu lớn nhưng không biết để làm gì vào thời buổi này.

Thành công của Châu rất quý.

Năng khiếu của Châu rất quý.

Đóng góp của Châu thì nó nằm ở đâu, ở mớ lý thuyết đâu đâu, còn nước nhà thì hùa theo ăn theo vài bữa vì danh thôi, chẳng có gì.

So với Châu, mình chỉ là thằng nhà văn quèn, cũng nhận được nhiều giải thưởng quèn trong nước, cũng nhận được đồng tiền còm nhờ chữ nghĩa, chẳng dám đứng trên bục cao răn dạy ai, chẳng dám nghĩ tới cái lúc được vinh danh vinh diếc, suốt ngày chỉ cắm mặt vào viết, thế thôi, trí thức cái gì loại nhà văn như bọn mình Châu nhỉ? Cho nên Châu cũng đừng lo ( theo quan niệm của em) là tụi mình đang lao tới dành nhau cái chức vị trí thức. Chỉ là người cầm bút thôi, bằng sức lực và mồ hôi của mình thôi.

Làm cái gì trên đời này, nhà chính khách, nhà giáo, nghệ sĩ, nhà văn, hay giáo sư như Châu, hay một chị quét rác, điều quan trọng bậc nhất là trách nhiệm sống của mình với cộng đồng, ý thức cộng đồng Châu ạ. Trí thức trí thiếc bàn làm cái gì nếu anh ta ( coi như trí thức ấy) bàng quan với cuộc sống nhân dân, thấy người dân khổ mà không xót, thấy bất công trắng trợn mà không màng lên tiếng, thấy kẻ cường hào mới đang chà đạp nhân dân, chà đạp pháp luật mà làm ngơ, trí thức ấy là trí ngủ, là trí giả, cũng chỉ là thứ danh hão, đôi lúc vỗ ngực ta đang nghiên cứu nghiên kiếc, thí nghiệm thí nghiếc, rồi bỏ trốn trách nhiệm với nhân dân, trí thức ấy không chừng, vì đơn đặt hàng lớn, vì tiền lớn, lại vẽ vẽ, tính tính, toán toán, khéo chế tạo ra cả bom hạt nhân nguyên tử giết người hàng loạt như đã từng xảy ra.

Người dân cần đến trí thức là cần đến sự hướng dẫn đường đi cho họ, cần đến lẽ phải, cần đến sự vun đắp tâm hồn, vun đắp nhân cách, vun đắp dũng khí đấu tranh vì lẽ phải cho họ. Họ nuôi mình, cho mình sống, cho mình có chữ có nghĩa, có suy có nghĩ, có trí có tuệ thì phải vì họ, hy sinh vì họ.

Châu được nhà nước tặng cả căn hộ gần 20 tỷ để ở tạm mỗi khi về nước, tốt quá.

Châu được anh Tuyển tặng cả biệt thự 3 triệu đô để Châu và đồng nghiệp thỉnh thoảng ghé qua, nghỉ dưỡng sau những tháng ngày nghiên cứu. Quá tốt.

Châu được nhà nước giao cho Viện toán với hơn 600 tỷ đồng để muốn làm gì cũng được, không phát minh ra cái gì cũng được, mời các viện sĩ toán thế giới qua qua lại lại, để đạt cho được chỉ tiêu Việt Nam xếp thứ 40 về phát triển toán học của Thế giới hay cái gì đó, thôi kệ, nhà nước cho Châu thì em cứ dùng.

Nhưng Châu đừng vội nghĩ Châu là trí thức nhé.

Châu đừng vội nhầm mình là trí thức nhé.

Châu chỉ là một người làm nghề toán. Làm nghề toán và một nhà trí thức đôi khi cả đời Châu vươn tới cũng không tới.

Giáo sư Châu và Châu giáo sư khác nhau đấy.

Châu nói trí thức là những người lao động bằng trí óc.

Châu nghe chị Thương, chị Hiền ( vợ anh Đoàn Văn Vươn, anh Đoàn Văn Quý) ở Tiên Lãng nói này: Họ đang chịu nhiều thiệt thòi, nhiều cái mất để mang lại cái được cho nhiều người. Được gì thế? Được một sự cải cách to lớn về Luật đất đai sau vụ Tiên Lãng. Được vạch mặt chân dung bọn cường hào mới. Được cái ý thức đấu tranh không khoan nhượng với sự bỉ ổi của các quan chức hư hỏng. Nói được như thế, chị Thương, chị Hiền là trí thức đấy Châu ạ dù họ nông dân xịn.

Anh trai cả của mình cũng là giáo sư Châu ạ, thế hệ thầy của bố mẹ em, mắt mù, bị bệnh tim, rồi tiều đường, không có tiền chữa chạy, vẫn gọi điện và khóc, xin góp nửa tháng lương giúp gia đình anh Đoàn Văn Vươn.
Cứ làm nghề toán cho tốt Châu ạ, đừng dạy dỗ ai, đừng giao lưu, đừng vội tuyên bố, cũng đừng nhầm mình là trí thức, bởi vì không khéo, Châu lại biến mình thành con cừu đấy.

Lại nhớ mạ mình hồi còn sống hay dạy bọn mình: đừng ăn xôi chùa ngọng miệng.

Có thể Châu vẫn chưa hết ngây ngất vì cái giải thưởng toán mà người ta đồn là ngang giải Nobel, còn mình, mình hạnh phúc là một nhà văn bé nhỏ với tước hiệu tự phong: Trưởng thôn Khoai Lang. Thế thôi nhỉ.

Giáo sư Chi cho rằng Giáo sư Bảo Châu đã tự "mâu thuẫn" tuy nhìn chung đã nói không sai về vai trò của trí thức.

Tuy nhiên, ông cho rằng trí thức chân chính có vai trò và trách nhiệm phản biện xã hội.



"Đã là trí thức thì phải là người có tầm, có trách nhiệm và nghĩa vụ xã hội. Cho nên tôi nghĩ phản biện xã hội là chức năng của trí thức, chứ không phải là chức năng của ai hết," ông nói với BBC hôm 23/01/2012.